Św. Kolumban Młodszy - Reguła mnichów

     "O ty, życie ludzkie, kruche i śmiertelne, jak wieluś zwiodło, jak wieluś oszukało, jak wieluś zaślepiło!.... Czymże wiec jesteś, życie ludzkie? Jesteś drogą śmiertelnych, a nie życiem.... jesteś drogą życia, a nie życiem; jesteś prawdziwą drogą, ale nie bezpiecznym traktem, dla jednych długą, dla innych krótką, dla jednych szeroką, dla innych wąską, ..., taką, po której wszyscy jednak w pośpiechu dążymy, a z której nie sposób zawrócić...Nikt oto nie mieszka na drodze, tylko kroczy po niej, aby ci, którzy ją przebędą, mogli zamieszkać w ojczyźnie [niebieskiej].

    Tak brzmi początek V kazania św. Kolumbana, jednego z najsłynniejszych irlandzkich mnichów, pielgrzymów. Jest on najlepszym przykładem zjawiska jakże typowego dla ówczesnego Koscioła irlandzkiego, zjawiska znanego jako "peregrinatio pro Christi amore". Życie bowiem jest tylko nieustanną podróża, tak jak napisał to św. Kolumban.
    Aby choć w skrócie zrozumiec sens tej nieustannej wędrówki  która stała się tak ściśle związana z Irlandczykami że jeszcze w  IX wieku Walafried Strabo pisząc biografię św. Galla - jednego z współtowarzyszy św. Kolumbana zamieścił znamienne zdanie: "pochodził on z narodu Iroszkotów, dla których obyczaj podróżowania do obcych krajów stał się niemal drugą naturą".
   Kościół iryjskie nie miał swoich męczenników za wiarę. To, co obecnie można uznać za sukces wtedy odczuwano jako pewnego rodzaju defekt. W efekcie, nie mogąc liczyc na prawdziwe, krwawe męczeństwo co gorliwsi iryjscy chrześcijanie rozwinęli ideologię męczeństw "zastępczych". Idea  tak najpełniej jest przedstawiona w zabytku powstałym w VIII wieku, nazywanym od miejsca przechowywania - homiliarzem z Cambrai:

    "Otóż istnieją trzy rodzaje męczeństwa, które znaczą dla człowieka tyle co krzyż: białe męczeństwo (baanmartre), zielone męczeństwo (glasmartre) i czerwone męczeństwo (dercmartre). Białe męczeństwo jest udziałem człowieka, gdy ten z miłości do Boga porzuca wszystko, co kocha, cierpi od postów i trudów. Zielone męczeństwo cierpią ci, którzy za pomocą tych samych środków (posty i trudy) uwalniają się od swych pragnień albo cierpią znój w pokucie i skrusze. Czerwone męczeństwo jest udziałem tych, którzy znoszą krzyż i zagładę dla Chrystusa, tak jak apostołowie..."

                                     Średniowieczne malowidło przedstawiające św. Kolumbana

    Zielone męczeństwo stało się więc dla Irlandczyków najwyższą dostępną im formą męczeństwa. Białe bowiem - to codzienny trud życia ascetycznego, zielone natomiast symbolizujące barwy morza i chmur - to łzy, trud i posty pokutującego za grzechy, będącego w nieustannej podróży pielgrzyma.
Podstawowym warunkiem był element dobrowolnego wygnania, bez możliwości powrotu oraz prowadzenia życia na wygnaniu we wspólnocie klasztornej.
    Ich chęć nieustannej podróży jest tak silna gdyż wszelki zbyt długi postój uznawano że łamanie  tak odczytanego powołania. Znana nam patronka Irlandii św. Brygida miała kiedyś poprosić wędrującego nauczyciela, by choć na krotko został przy niej. On jednak miał tak odpowiedzieć:

   "Siostro, nie może być dla mnie żadnego odpoczynku, oto bramy niebios są właśnie otwarte, a boję się, że mogą się przede mną zamknąć".

    Takim też wędrowcem był św. Kolumban ur. ok. 561 r. w prowincji Leinster w Irlandii Wschodniej, zmarł 23 listopada 615 roku w Bobbio  - północne Włochy.

                                                Trasa "peregrinatio" św. Kolumbana

    Zyciorys św. Kolumbana jest bardzo dobrze znany głównie za sprawą biografii świętego napisanej w latach 639-642 przez Jonasza z Bobbio. Nie będę omawiał życia  mnicha-pielgrzyma, chciałbym bowiem zatrzymać się na tym  co było chyba najbardziej istotne w jego działalności - każde miejsce jego dłuższego postoju zaowocowało powstaniem nowego klasztoru z ktorych najsłynniejszy to klasztor w Luxueil oraz klasztor w Bobbio. W związku z powyższym Kolumban stworzył także reguły życia dla mnichów żyjących w założonych przez niego klasztorach. Znamy trzy takie dokumenty: Reguła mnichów, Reguła klasztorna i Księga pokutna.

    W tym miejscu chciałbym przytoczyć tekst mniej znanej Reguły mnichów. Jest ona poświęcona ogólnym zasadom życia monastycznego. Wywarła ona duży wpływ na późniejsze reguły, będąc dobitnym świadectwem zasad dominujących w iryjskim życiu monastycznym . Nie znamy dokladnje daty powstania tekstu, na pewno powstała w Luxueil jednym z trzech opactw założonych na terenie Burgundii przez  świętego. Pozostałe dwa to Annegray i Fontaines.

                                            Pałac opatów w Luxueil - stan dzisiejszy


                                              REGUŁA      MNICHÓW

    Początek Reguły mnichów świętego Kolumbana , opata.
    Pierwszym i najważniejszym pouczeniem, jakie otrzymaliśmy, jest to, że Boga mamy miłować z całego serca, z całego umysłu i ze wszystkich sił, bliźniego zaś tak, jak samych siebie.


                                                        I. O posłuszeństwie

    1. W celu okazania posłuszeństwa wszyscy słuchacze winni powstać przy pierwszych słowach starszego; otóż posłuszeństwo okazuje się Bogu, albowiem Pan nasz, Jezus Chrystus, powiedział: Kto was słucha, Mnie słucha.  2.  Jeśli zatem ktoś słuchając natychmiast nie powstanie, uznać go trzeba za nieposłusznego. Jeśliby zaś się sprzeciwił, dopuszcza się przewinienia krnąbrności i dlatego winien jest nie tylko nieposłuszeństwa, ale - ponieważ innym daje przykład hardości - należy uznać go za demoralizatora.  3.  Kto by zaś szemrał i niechętnie okazywał posłuszeństwo, tego również uznać należy za nieposłusznego. Dlatego też trzeba potępić jego postępowanie do czasu, aż okaże dobrą wolę.
    A jakie są granice posłuszeństwa? Z pewnością okazywać je trzeba aż do śmierci, ponieważ Chrystus aż do śmierci za nas okazywał posłuszeństwo Ojcu. Sam nam wskazuje na to, mówiąc przez usta Apostoła: To dążenie niechaj was ożywia, ono też było w Chrystusie Jezusie. On będąc w postaci Bożej nie uważał za grabież swej równości z Bogiem, ale ogołocił sam siebie przyjąwszy postać sługi i w zewnętrznym przejawie uznany za człowieka uniżył sam siebie, stawszy się posłusznym aż do śmierci, i to śmierci krzyżowej.
    Posłuszni zatem prawdziwi uczniowie Chrystusa nie powinni wzbraniać się przed niczym, choćby to nawet było uciążliwe i trudne, lecz winni przyjmować wszystko z gorliwością i radością. Inne posłuszeństwo bowiem nie będzie miłe Bogu, który mówi: Kto nie bierze krzyża swego, a idzie za Mną, nie jest Mnie godny. Dlatego też o godnym uczniu mówi: Gdzie ja jestem, tam będzie i mój sługa.

                                                          II. O milczeniu

    4. Zalecamy, aby pilnie przestrzegano zasady milczenia, ponieważ napisano: Milczenie i pokój pielęgnują sprawiedliwość. Aby więc nie zasłużyć na zarzut gadulstwa, trzeba milczeć, wyjąwszy okoliczność, kiedy mówienie jest nieodzowne i przynosi pożytek. Wszak, wedle słów Pisma, nie uniknie się grzechu w gadulstwie. Dlatego też Zbawiciel stwierdza: Na podstawie słów twoich będziesz uniewinniony i na podstawie słów twoich będziesz potępiony. Sprawiedliwie będą potępieni ci, którzy, chociaż mogli, nie chcieli glosić sprawiedliwości, lecz woleli w wielomownym gadulstwie wypowiadać słowa złe, niesprawiedliwe, bezbożne, czcze, krzywdzące innych, niepewne, fałszywe, dziwaczne, bluźniercze, przykre i pełne wykrętów. Mnisi zatem winni milczeć o takich i tym podobnych sprawach, a przemawiać z ostrożnością i rozwagą, aby w wystepnej gadatliwości nie wybuchły uwłaczające wyrazy albo zuchwałe spory.