Biskupi nie mogą pochwalić się taką potęgą. Mnisi nie potrzebują w praktyce niczego od biskupów, nawet regułę otrzymali nie od nich lecz bezpośrednio od anioła Bożego na złotej tablicy! Nic więc dziwnego że napięcia na linii biskupi - klasztory zaowocowały synodem w Sne-Latopolis na którym doszło wręcz do próby zabójstwa charyzmatycznego przywódcy. Ten spór mógł przywieźć niepowetowane szkody dla całego Kościoła. Na szczęście, albo też dzięki Opatrzności pojawia się w tym momencie niezwykła postać.
Biskup Aleksandrii, patriarcha całego Egiptu - Atanazy któremu przyszłe pokolenia nadadzą tytuł Wielki. Zasłużył na ten przydomek jak mało kto.
Święty Atanazy Wielki
W wieku 33 lat w roku 328 zostaje biskupem Aleksandrii, miasta którego znaczenie w ówczesnym świecie było olbrzymie. W Kościele jest to obok Rzymu i Antiochii trzecia stolica, jeszcze Konstantynopol nie ma takiego znaczenia. Biskupi Aleksandrii do dzisiaj noszą tytuł - "papież Aleksandrii i całej Afryki".
Nie miejsce na przedstawienie niezwykłego życia i dokonań biskupa. Jego nieustępliwa walka o ortodoksję zaowocowała w przyszłości przyjęciem przez cały Kościół wyznania wiary znanego nam do dzisiaj gdyz odmawiamy je podczas każdej mszy. Nie był postacią pokorną. Spędził na stolicy aleksandryjskiej 46 lat z czego aż 20 lat na wygnaniu - na które udawał się aż pięciokrotnie.
Wróćmy jednak do początków - mamy rok 328. Atanazy swój pontyfikat rozpoczyna od rzeczy niezwyklej w tamtych czasach - od wizytacji swojej diecezji. Udaje się więc do Górnego Egiptu, czyli tam gdzie rozkwitało klasztorne imperium Pachomiusza.
Mapa terenów na których usytuowane były klasztory Pachomiusza
Opis tej wizytacji zachowany w tekście żywota Pachomiusza zapisanym w dialekcie bohairskim - czyli z Dolnego Egiptu. Zgodnie z tym opisem spotkanie miało bardzo uroczysty charakter. Obu przywódcom towarzyszyły rzesze biskupów, wiernych a także mnichów. Atanazy w uroczystej eskorcie przybywa do klasztorów w Tabennisi. I tutaj ma miejsce wydarzenie które świadczy o wielkiej przenikliwości patriarchy. Oto wobec zgromadzonych mnichów oznajmia on swoją decyzję. Pragnie wyświęcić Pachomiusza na kapłana i jednocześnie przełożonego wszystkich mnichów.
Jednym słowem, ten oddolny ruch pobożności ma być poprzez osobę swojego przywódcy włączony w struktury kościoła hierarchicznego. Przywódca staje się równy biskupom, lecz im nie podlega. Jedynym zwierzchnikiem jest patriarcha.
Pachomiusz jednak ucieka przed tą niespodziewaną godnością. I w tym momencie także Atanazy okazuje swoją wielkość. Zamiast nagany Pachomiusz staje się obiektem laudacji jaka wygłasza w kazaniu patriarcha Aleksandrii.
Mnisi pachomiańscy okazują się od tej chwili najwierniejszymi sojusznikami Atanazego w jego walce o ortodoksję. Uznają iż podlegają "naszym ojcom biskupom" a zwłaszcza patriarsze Aleksandrii, do którego odnosili się z najwyższym szacunkiem. Nie przyznawali mu co prawdy władzy sądowniczej, ale uznawali wspólnotę doktrynalną - gwarantem tej wspólnoty był właśnie patriarcha. O takim stanowisku Pachomiusza mówią zachowane teksty jego Żywota, szczególnie wzmiankowany już Żywot bohairski.
Karta z Ewangeliarza ok. 400 r. - tzw. Kodeks Bezy
To było jedyne spotkanie Atanazego z Pachomiuszem, jednakże dwaj najważniejsi współpracownicy Pachomiusza, Teodor i Zacheusz, tak czesto odwiedzali Atanazego w Aleksandrii, że mogło to sprawiać wrażenie istnienia regularnej komunikacji. Nic dziwnego że przed bramami Aleksandrii powstaje pachomiański klasztor i że u tych mnichów znajduje schronienie wygnany patriarchą
Znajomość środowiska mniszego zaowocowała napisaniem żywota jednego z wielu mnichów, św. Antoniego ktory dzięki żywotowi napisanemu przez Atanazego, który znał osobiście Antoniego, uczynił z niego niejako pierwowzór pustelniczego zycia zakonnego.
Atanazy bedąc bardziej Koptem niż Grekiem jako chyba pierwszy biskup nie uważa siebie za filozofa, ale bardziej teologa i duszpasterza. Dzięki temu potrafił zbudować pomost pomiędzy gronem intelektualistów a masami ludu i tym co określamy jako "pobożność ludowa". Potrafił zrozumieć ten oddolny ruch który zaowocował rozwojem zorganizowanego życia mniszego i skierować go na tory życia kościelnego.
Klasztor na pustyni
Z imieniem św. Atanazego związany jest tekst jednego z najbardziej szanowanych wyznań wiary - tzw. Atanazjańskie wyznanie wiary. Powstało ono w latach 400-500 na terenie Galii lub Hiszpanii. Wyznanie wiary zwane jest również (od pierwszych jego słów łacińskich) „Quicumque”, tzn. „Ktokolwiek”. Nie zostało nigdy ogłoszone przez żaden z Soborów stąd też nie ma takiego znaczenia doktrynalnego jak Symbol Nicejski. Niemniej ze względu na swoje starożytne pochodzenie jest znamiennym przykładem Tradycji.
---
Quicumque vult salvus esse, ante omnia opus est ut teneat catholicam fidem.
Ktokolwiek chce być zbawionym, przede wszystkim potrzeba, aby wyznawał Katolicką wiarę.
Quam nisi quisque integram inviolatamque servaverit, absque dubio in aeternum peribit.
Której jeśliby kto nie zachował całej i nienaruszonej, ten niewątpliwie zginie na wieki.
Fides autem catholica haec est, ut unum Deum in Trinitate et Trinitatem in unitate veneremur.
Wiara zaś Katolicka jest ta: abyśmy Boga jednego w Trójcy, a Trójcę w jedności czcili.
Neque confundentes personas, neque substantiam separantes.
Ani nie mieszając osób, ani nie rozdzielając istoty.
Alia est enim persona Patris, alia Filii, alia Spiritus Sancti.
Inna jest bowiem osoba Ojca, inna Syna, inna Ducha Świętego.
Sed Patris et Filii et Spiritus Sancti una est divinitas, aequalis gloria, coaeterna majestas.
Lecz Ojca i Syna i Ducha Świętego jedno jest Bóstwo, równa chwała, współwieczny majestat.
Qualis Pater, talis Filius, talis Spiritus Sanctus.
Jaki Ojciec, taki Syn, taki Duch Święty.
Increatus Pater, increatus Filius, increatus Spiritus Sanctus.
Niestworzony Ojciec, niestworzony Syn, niestworzony Duch Święty.
Immensus Pater, immensus Filius, immensus Spiritus Sanctus.
Niezmierzony Ojciec, niezmierzony Syn, niezmierzony Duch Święty.
Aeternus Pater, aeternus Filius, aeternus Spiritus Sanctus.
Wiekuisty Ojciec, wiekuisty Syn, wiekuisty Duch Święty.
Et tamen non tres aeterni, sed unus aeternus.
Wszelako nie trzej wiekuiści, lecz Jeden wiekuisty.
Sicut non tres increati, nec tres immensi, sed unus increatus, et unus immensus.
Jako też nie trzej niestworzeni, ani trzej niezmierzeni, lecz Jeden niestworzony i Jeden niezmierzony.
Similiter omnipotens Pater, omnipotens Filius, omnipotens Spiritus Sanctus.
Także wszechmogący Ojciec, wszechmogący Syn, wszechmogący Duch Święty.
Et tamen non tres Omnipotentes, sed unus Omnipotens.
A jednak nie trzej wszechmogący, lecz jeden Wszechmogący.
Ita Deus Pater, Deus Filius, Deus Spiritus Sanctus.
Tak Ojciec Bogiem, Syn Bogiem, Duch Święty Bogiem.
Et tamen non tres dii: sed unus est Deus.
A przecie nie trzej bogowie, lecz jeden jest Bóg.
Ita Dominus Pater, Dominus Filius, Dominus Spiritus Sanctus.
Tak Ojciec Panem, Syn Panem, Duch Święty Panem.
Et tamen non tres domini, sed unus est Dominus.
A przecie nie trzej panowie, lecz jeden jest Pan.
Quia, sicut singillatim unamquamque personam, Deum ac Dominum confiteri christiana veritate compellimur: ita tres deos aut dominos dicere, catholica religione prohibemur.
Gdyż jak pojedynczo każdą osobę, Bogiem i Panem wyznawać Chrześcijańska prawda nam każe, tak trzech bogów lub trzech panów utrzymywać Katolicka religia zabrania.
Pater a nullo est factus, nec creatus, nec genitus.
Ojciec od nikogo nie utworzony, ani stworzony, ani zrodzony.
Filius a Patre solo est, non factus, nec creatus, sed genitus.
Syn od Ojca samego jest nie utworzony, ani stworzony, ale zrodzony.
Spiritus Sanctus a Patre et Filio, non factus, nec creatus, nec genitus, sed procedens.
Duch Święty od Ojca i Syna, nie utworzony, ani stworzony, ani zrodzony, lecz pochodzący.
Unus ergo Pater, non tres patres; unus Filius, non tres filii, unus Spiritus Sanctus non tres spiritus sancti.
Jeden więc Ojciec nie trzej ojcowie, jeden Syn nie trzej synowie, jeden Duch Święty nie trzej duchowie święci.
Et in hac Trinitate nihil prius aut posterius, nihil majus aut minus, sed totae tres personae coaeternae sibi sunt et coaequales.
A w tej Trójcy nic wcześniejszego albo późniejszego, nic większego albo mniejszego, ale wszystkie trzy osoby są sobie współwiekuiste, i równe.
Ita ut per omnia, sicut jam supra dictum est, et unitas in Trinitate, et Trinitas in unitate veneranda sit.
Tak więc we wszystkim i wszędzie, jak już wyżej powiedziano, i w Trójcy jedność, i w jedności Trójcę czcić należy.
Qui vult ergo salvus esse, ita de Trinitate sentiat.
Kto więc chce być zbawionym, tak niechaj o Trójcy trzyma.
Sed necessarium est ad aeternam salutem, ut incarnationem quoque Domini nostri Jesu Christi fideliter credat.
Ale potrzeba też jest dla wiekuistego zbawienia, Wcielenie Pana naszego Jezusa Chrystusa wiernie wyznawać.
Est ergo fides recta, ut credamus et confiteamur quia Dominus noster Jesus Christus Dei Filius, Deus et homo est.
Jest więc wiarą prawą, byśmy wierzyli i wyznawali, iż Pan nasz Jezus Chrystus Syn Boży, jest Bogiem i Człowiekiem.
Deus est ex substantia Patris ante secula genitus, et homo est ex substantia matris in seculo natus.
Bogiem jest zrodzonym z istoty Ojca przedwiecznie, a człowiekiem urodzonym z istoty Matki na ziemi.
Perfectus Deus, perfectus homo, ex anima rationali, et humana carne subsistens.
Bóg doskonały, człowiek doskonały z duszy rozumnej i ciała ludzkiego złożony.
Aequalis Patri secundum divinitatem, et minor Patre secundum humanitatem.
Równy Ojcu wedle Bóstwa: niższy od Ojca wedle ludzkiej natury.
Qui licet Deus sit et homo, non duo tamen, sed unus est Christus.
Który chociaż Bogiem jest i człowiekiem: nie dwóch jednak lecz jeden jest Chrystus.
Unus autem non conversione divinitatis in carnem, sed assumptione humanitatis in Deum.
Jeden zaś nie przez przemianę Bóstwa w ciało: lecz przez przybranie ludzkiej natury do Bóstwa.
Unus omnino, non confusione substantiae, sed unitate personae.
Jeden najzupełniej, nie przez zlanie się natur, lecz przez jedność osoby.
Nam sicut anima rationalis et caro unus est homo, ita Deus et homo unus est Christus.
Albowiem jak dusza rozumna i ciało jeden jest człowiek, tak Bóg i człowiek jeden jest Chrystus.
Qui passus est pro salute nostra, descendit ad inferos, tertia die resurrexit a mortuis.
Który cierpiał dla zbawienia naszego, zstąpił do otchłani, trzeciego dnia zmartwychwstał.
Ascendit ad coelos, sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis, inde venturus est judicare vivos et mortuos.
Wstąpił na niebiosa, siedzi po prawicy Boga Ojca Wszechmogącego, stamtąd przyjdzie sądzić żywych i umarłych.
Ad cujus adventum omnes homines resurgere habent cum corporibus suis, et reddituri sunt de factis propriis rationem.
Na Którego przyjście wszyscy ludzie zmartwychwstaną z ciałami swoimi, i zdadzą rachunek z uczynków swoich.
Et qui bona egerunt, ibunt in vitam aeternam, qui vero mala, in ignem aeternum.
A którzy dobrze czynili pójdą na żywot wieczny, którzy zaś źle na ogień wieczny.
Haec est Fides Catholica, quam nisi quisque fideliter, firmiterque crediderit, salvus esse non poterit.
Ta jest wiara katolicka której jeżeli kto wiernie i mocno nie wyznaje, zbawiony być nie może.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz