Wpływ monastycyzmu począwszy od V wieku jest już na tyle duży że wpływa także na wymagania stawiane nie tylko mnichom, ale także duchowieństwu świeckiemu a zwłaszcza biskupom. Rygoryzm moralny tak bardzo typowy dla młodych środowisk monastycznych powoli staje się niedoścignionym wzorcem. Pojawia się konflikt pomiędzy kulturą antyczną a kulturą chrześcijańską. Chrześcijanie, a zwłaszcza biskupi nie powinni czytać, a już na pewno zajmować się literaturą starożytną. Po prostu staje to w sprzeczności z nauką "prawdziwej mądrości" za jaka uważano poświęcenie się studiom religijnym. Odbicie tego konfliktu można znaleźć w pismach zwłaszcza biskupów galijskich pochodzących z Galii południowej, takich jak chociażby poeta i pisarz Sydoniusz Apolinary, wszechstronnie wykształcony biskup Clermont, a także Ennodiusz późniejszy biskup Pawii, czy też metropolita Vienne - Awit.
Także, jak widzimy na podstawie listu skierowanego do Dezyderiusza problem ten nie był obcy także i dla papieża Grzegorza. Tak wyraźnie zarysowany konflikt związany był zarówno z rozluźnieniem dyscypliny wśród hierarchii, jak i wpływem ustawodawstwa koscielnego w sposób zdecydowany zaostrzający wymagania stawiane kandydatom na biskupów/
Jednym z najbardziej znanych przykładów takiego ustawodawstwa jest zbiór kanonów znanych pod nazwą Statuta Ecclesiae Antiqua . Sporządzone prawdopodobnie ok 475 roku w południowej Galii nie zachowały się w oryginale. Zachowały się jedynie w zbiorze znanym jako Collectio Hispana lub Collectio Isidoriana zbiór kanonów zwłaszcza synodów hiszpańskich i afrykańskich. Wśród nich znalazł się cytowany zbiór umieszczony wśród uchwał tzw, czwartego synodu kartagińskiego odbytego w dniu 8 listopada 399 roku.
Zbiór ten jednakże na pewno pochodzi z terenów płd. Galii i najprawdopodobniej jego autorem był Gennadiusz z Marsylii, znany głównie jak autor pierwszego katalogu pisarzy - De viris illustribus.
Oto tekst tego niezwykle ciekawego zbioru, zbioru który tak silnie oddziałał na sposób życia hierarchii i stanowił na bardzo długie lata wzorzec wymagań stawianych biskupom.
Statuta Ecclesiae Antiqua
Prolog:
[1] Kto ma być ustanowiony biskupem, najpierw niech zostanie zbadany, czy z natury jest roztropny, pojętny, umiarkowany w obyczajach, czystego życia, czy nie pije, czy zawsze jest oddany swoim obowiązkom, czy jest życzliwy ludziom, miłosierny, wykształcony, w prawie Bożym obeznany, w objaśnianiu Pism ostrożny, biegły w dogmatach kościelnych, a przede wszystkim, czy zasady wiary podaje prostymi słowami, mianowicie potwierdzając, że Ojciec i Syn, i Duch Święty są jednym Bogiem, głosząc w Trójcy całe Bóstwo współistniejące, współistotne, współwieczne i współwszechmogące; czy wierzy, że każda pojedyncza Osoba w Trójcy jest pełnym Bogiem i całe trzy Osoby są jednym Bogiem; że Boskie wcielenie stało się nie w Ojcu anie nie w Duchu Świętym, lecz tylko w Synu, który był w Bóstwie Synem Boga Ojca, stał się w człowieczeństwie Synem ludzkiej matki, prawdziwy Bóg z Ojca i prawdziwy człowiek z matki, mający ciało z łona matki i rozumną duszę ludzką, w którym są równocześnie obie natury, to jest człowiek i Bóg, jedna osoba, jeden Syn, jeden Chrystus, jeden Pan, stwórca wszystkiego co jest, twórca, Pan i rządca z Ojcem i Duche Świętym wszystkich stworzeń; który został umęczony prawdziwą męką cielesną, umarł prawdziwie śmiercią swojego ciała i prawdziwym ponownym przyjęciem duszy, i tak przyjdzie sądzić żywych i umarłych.
[2] Trzeba też go pytać, czy wierzy w jednego i tego samego Autora i Boga Nowego i Starego Testamentu, czyli Prawa, Proroków i Apostołów; że diabeł nie ze stworzenia, ale z wyboru stał się zły.
[3] Trzeba także go pytać, czy wierzy w zmartwychwstanie ciała, które nosimy, a nie innego; czy wierzy w przyszły sąd i otrzymanie przez każdego kary lub chwały za to, co w tym ciele uczynił; czy nie gani małżeństwa, czy nie potępia powtórnych małżeństw, czy nie karci za spożywanie mięsa, czy udziela komunii pokutnikom, którzy się pojednali, czy [wierzy, że] przez chrzest odpuszczane są wszystkie grzechy, zarówno ten zaciągnięty pierworodny, jak i te, których dopuszczono się z własnej woli; że poza Kościołem katolickim nikt nie jest zbawiony.
[4] Gdyby zbadany w zakresie tych wszystkich spraw okazał się w pełni wykształcony, wtedy za zgodą duchowieństwa i świeckich i na zgromadzeniu biskupów całej prowincji, a przede wszystkim za zezwoleniem lub w obecności metropolity niech będzie ustanowiony biskupem. Przyjąwszy biskupstwo w imię Chrystusa, niech kieruje się nie swoją przyjemnością czy chęciami, lecz tymi orzeczeniami ojców.
[5] Dla ustanowienia go [biskupem] wymagany jest także wiek, który święci ojcowie na wzór Zbawiciela ustalili przy wyborze biskupów.
Kanony
1. Niech biskup ma mieszkanie niedaleko od Kościoła.
2. Niech biskup, siedząc w kościele wspólnie z prezbiterami, siedzi wyżej, w domu zaś uznaje, że jest kolegą prezbiterów.
3. Niech biskup nie dopuszcza do siebie żadnej troski o majątek, lecz oddaje się jedynie lekturze, modlitwie i głoszeniu słowa Bożego.
4. Niech biskup ma tanie umeblowanie i stół oraz ubogie pożywienie i szuka powagi swojej godności w wierze i zasługach życia.
5. Niech biskup nie czyta pogańskich książek, a heretyckie wedle potrzeby wynikającej z okolicznosci.
6. Niech biskup nie ubezpiecza się testamentem.
7. Niech biskup nie zajmuje się osobiście kierowaniem wdowami, wychowankami oraz pielgrzymami, lecz przez archiprezbitera lub archidiakona.
8. Niech biskup, nawet prowokowany, nie spiera się o sprawy przemijające.
9. Niech biskupa tylko powazna koniecznośc powstrzymuje od udania się na synod, tak jednak, by w swoim imieniu wysłał legata, żeby z zachowaniem prawdy wiary przyjąć, cokolwiek postanowi synod.
10. Niech biskup nie wyświęca duchownych bez rady swoich prezbiterów, tak aby prosić obywateli o przychylność i świadectwo.
11 Niech biskup dla kariery nie przeprowadza się z miejsca mało znanego do znaczącego; ani też żaden duchowny niższego stopnia. Oczywiście jeśli wymagałoby tego dobro Kościoła, przedłożywszy biskupom dekret w tej sprawie duchowieństwa i świeckich, niech decyzją synodu zostanie przeniesiony, bynajmniej nie zastępując w innym miejscu jego biskupa. Kapłani zaś niższego stopnia i inni duchowni za przyzwoleniem swoich biskupów mogą przenosić się do innych kościołów.
12. Niech biskup, siedząc w jakimś miejscu, nie pozwala, żeby prezbiter długo stał.
13. Niech do przyjęcia święceń kapłańskich będzie wymagany także odpowiedni wiek.
14. Niech biskup nie wysłuchuje niczyjej sprawy bez obecności swoich duchownych; w przeciwnym razie nieważny będzie wyrok biskupa, jeżeli nie zostanie potwierdzony obecnoscią duchownych.
15. Niech biskup używa majątku kościelnego jako powierzonego, a nie jak własnego.
16. Niech biskup nikomu nie zabrania wchodzenia do kościoła i słuchania słowa Bożego, ani poganinowi, ani heretykowi, ani Żydowi aż do rozesłania katechumenów.
17 Niech biskup ekskomunikuje tych, którzy oskarżają braci. A jeśliby naprawiliby błąd, niech będą przyjęci do komunii, a nie do duchowieństwa.
18. Niech kapłan na proszącego o pokutę bez wzgledu na osobę nakłada prawa pokuty.
19. Niech lekceważący pokutę będą przyjmowani z opóźnieniem.
20. Gdyby ten, kto w chorobie prosi o pokutę, przypadkiem, gdy przyjdzie do niego wezwany kapłan, z powodu choroby zaniemówił lub popadł w obłęd, niech dadzą świadectwo ci, którzy go słyszeli, i niech otrzyma pokutę. A jeśli następnie spodziewano by się jego śmierci, niech będzie mu udzielone pojednanie przez włożenie rąk, a w jego usta wlana Eucharystia. Jeśli przeżyje, niech zostanie pouczony przez wspomnianych świadków, że jego prośbie stało się zadość, i niech zostanie poddany regułom pokuty, tak długo, jak uzna kapłan, który wyznaczył pokutę.
Pokutnicy, którzy są chorzy, niech przyjmą wiatyk.
21. Pokutnicy, którzy w chorobie otrzymaliby wiatyk, jeśli przeżyją, niech bez włożenia rą nie uważają się za rozgrzeszonych.
22. Pokutnicy, którzy sumiennie przestrzegają zasad pokuty, jeśliby przypadkiem umarliby w drodze lub na morzu, gdzie nie można było im przyjść z pomocą, ich wspomnienie niech zostanie powierzone modlitwom i ofiarom.
23. Ci, którzy mają być ochrzczeni, niech podadzą swoje imię i sprawdzeni długą wstrzemięźliwością od wina i mięsa oraz częstym wkładaniem rąk, nie otrzymają chrzest.
24. Neofici przez pewien czas niech się powstrzymują od wystawnych uczt, od widowisk i stosunków małżeńskich.
25. Duchowny niech nie robi fryzury ani nie goli brody
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz