Spośród licznych dzieł wielkiego mnich pontyjskiego jest kilka które doskonale korespondują z tekstami innego wielkiego mnicha - św. Kolumbana. Sięgam teraz do tekstu jednego z mniej znanych utworów. Jest to pismo napisane w formie krótkich sentencji, w czym upodabnia się do niezwykle popularnych wśród mnichów egipskich apoftegmatów. Prawdopodobnie było ono adresowane do wspólnot monastycznych w Jerozolimie, z zwłaszcza tej z Góry Oliwnej znajdującej się pod pieczą Melanii i Rufina.Tam przebywał Ewagriusz po wyjeździe z Konstantynopola. Tam zapadł na długotrwałą chorobę i tam też na ręce Melanii złożył przyrzeczenie, że zostanie mnichem.
Nic więc dziwnego że więź duchowa była bardzo silna do tej wspólnoty adresował Ewagriusz ten swoisty "rodzaj katechizmu na użytek doskonałego anachorety".
Można przypuszczać że było ono znane także dla św. Kolumbana gdyż poświadczona jest znajomość tego utworu na Zachodzie począwszy już od wieku V.
Oto tekst tego ciekawego dzieła:
1. Spadkobiercy Boga słuchajcie słów Boga, współdziedzice Chrystusa, przyjmijcie słowa Chrystusa, abyście je przekazali sercom synów waszych, abyście uczyli ich słów ludzi mądrych.
2. Dobry ojciec poucza swoich synów, a zły ojciec przyczynia się do ich zguby.
3. Wiara - początkiem miłości. Celem zaś miłości - poznanie Boga.
4. Bojaźń Pańska strzeże duszę, zaś dobra wstrzemięźliwość wzmacnia ją.
5. Wytrwałość męża rodzi nadzieję, a dobra nadzieja przyniesie mu chwałę.
6. Kto podbija w niewolę swoje ciało, będzie wolny od namiętności, kto zaś namiętności pielęgnuje, boleć będzie z ich powodu.
7. Duch nierządu mieszka w ciałach ludzi nieopanowanych, zaś duch czystości w duszach ludzi wstrzemięźliwych.
8. Odejście [na pustynię] z miłością oczyszcza serce, zaś odejście z nienawiścią wprowadza je w zamieszanie.
9. Lepszy jest ten, kto żyje pośród tysiąca w miłości, niż żyjący samotnie z nienawiścią w miejscach ukrytych i jaskiniach.
10. Kto zatrzymuje w duszy pamięć o złu, podobny jest temu, kto ukrywa ogień wśród plew.
11. Nie dawaj swemu ciału wielkiej ilości pożywienia, a nie zobaczysz we śnie złych obrazów. Albowiem tak jak woda gasi ogień, tak samo głód niweczy odrażające zjawy.
12. Męża popędliwego ogarnie strach, łagodny zaś pozostanie spokojny.
13. Mocny wiatr przepędza chmury, a pamięć o złu oddala rozum od poznania.
14. Kto modli się za nieprzyjaciół, ten nie pamięta o złu, kto zaś powściąga język, nie zasmuci swego bliźniego.
15. Jeśli rozdrażni cię twój brat, wprowadź go do swego domu i niech nie będzie ci przykro pójść do niego, lecz spożywaj z nim swój chleb. To bowiem czyniąc wybawisz swoją duszę i nie będzie to dla ciebie przeszkodą w czasie modlitwy.
16. Jak miłość cieszy się z ubóstwa, tak nienawiść znajdzie przyjemność w bogactwie.
17. Bogacz nie posiądzie poznania, a wielbłąd nie przejdzie przez ucho igielne, lecz nic z tych rzeczy nie jest niemożliwe u Pana.
18. Kto miłuje pieniądz, nie zdobędzie poznania, a kto je gromadzi, zostanie pogrążony w ciemności.
19. Pan przebywa w mieszkaniach ludzi pokornych, w domach zaś ludzi pysznych mnożą się przekleństwa.
20. Znieważa Boga, kto przestępuje Jego prawo, ten zaś, kto go strzeże, uwielbia [przez to] swego Stwórcę.
21. Jeśli naśladujesz Chrystusa, staniesz się błogosławiony. Śmiercią podobną do Jego śmierci umrze twoja dusza i nie zbierzesz zła ze swojego ciała, lecz przejście twoje będzie niby wschód gwiazdy, a zmartwychwstanie twoje rozbłyśnie niczym słońce.
22. Biada nieprawemu w dniu śmierci, a niesprawiedliwy zginie w niepomyślnym czasie. Albowiem jak kruk wylatuje ze swego gniazda, tak dusza nieczysta ze swojego ciała.
23. Dusze sprawiedliwych poprowadzą aniołowie, dusze zaś ludzi złych przyjmą demony.
24. Dokądkolwiek wejdzie złość, tam wejdzie również niewiedza; serca zaś sprawiedliwych będą napełnione poznaniem.
25. Mnich nie czyniący miłosierdzia stanie się nędzarzem, żywiący zaś ubogich odziedziczy skarby.
26. Lepsze jest ubóstwo towarzyszące poznaniu, niż bogactwo połączone z niewiedzą.
27. Ozdobą głowy jest korona, a ozdobą serca poznanie Boga.
28. Zdobądź [raczej] poznanie, a nie srebro, i mądrość [postaw] ponad wszelkie bogactwa.
29. Sprawiedliwi odziedziczą Pana, a Jego święci będą żywieni przez Niego.
30. Kto lituje się nad ubogimi, usuwa gniew, a kto ich żywi, napełniony będzie dobrami.
31. W sercu łagodnym odpoczywa mądrość, a w duszy praktykującej [ascezę] mieszka na tronie beznamiętność.
32. Czyniący zło otrzymają złą zapłatę, czyniącym zaś dobro dana zostanie dobra zapłata.
33. Kto zastawia sidło, zostanie w nie schwytany, a kto je ukrywa, zginie przez nie.
34. Lepszy jest łagodny człowiek świecki niż mnich gniewliwy i wzburzony.
35. Gniew niweczy wiedzę, wielkoduszność zaś ją gromadzi.
36. Jak wiatr południowy wiejący na pełnym morzu, tak gniew w sercu męża.
37. Kto często się modli, ucieknie od pokus, serce zaś człowieka niedbałego będą niepokoić [złe] myśli.
38. Niech wino nie sprawia ci przyjemności i nie wabi cię mięso. Nie odżywiaj swego ciała mięsem, a wstrętne myśli odejdą od ciebie.
39. Nie mów: "Dziś jest święto, pijmy [więc] wino" i "jutro Pięćdziesiątnica, [więc] będę jadł mięso", dlatego że nie ma u mnichów święta na ziemi ani tego, żeby człowiek wypełniał swój żołądek.
40. Pascha Chrystusa jest przejściem od zła [ku dobru]. Pięćdziesiątnica zaś Pana to odrodzenie duszy.
41. Świętem Boga jest zapomnienie o rzeczach złych, tego zaś, kto pamięta zło, ogarnie smutek.
42. Pięćdziesiątnica Pana to odrodzenie miłości, kto zaś nienawidzi swego brata, doświadczy wielkiej klęski.
43. Świętem Boga jest prawdziwe poznanie, kto zaś dąży do fałszywego poznania, umrze straszną śmiercią.
44. Lepszy jest post, któremu towarzyszy czystość serca, niż ucztowanie, gdy dusza nie jest czysta.
45. Kto odrzuca złe myśli od swego serca, podobny jest temu, kto rozbija niemowlęta o skałę - por. Ps 137,9.
46. Mnich skłonny do spania doświadczy zła, ten zaś, który czuwa, latać będzie jak wróbel.
47. W czasie czuwania nie oddawaj się niepotrzebnym rozmowom i nie odrzucaj słów duchowych, ponieważ Pan patrzy na twe serce i nie uzna ciebie za niewinnego od wszelkiego zła.
48. Wiele snu rozleniwia serce, zaś dobre czuwanie wyostrza umysł.
49. Wiele snu sprowadza pokusy, kto zaś czuwa, ten ich uniknie.
50. Jak ogień rozpuszcza wosk, tak właściwe czuwanie złe myśli.
51. Lepszy jest mąż śpiący niż mnich w czuwaniu oddany próżnym myślom.
52. Widzenie senne zesłane przez aniołów raduje serce, zaś widzenie senne zesłane przez demony niepokoi je.
53. Pokuta i uniżenie podnosi duszę, jałmużna zaś i łagodność wzmacniają je.
54. Pamiętaj zawsze o twoim odejściu i nie zapomnij o wiecznym sądzie, a nie będzie grzechu w twojej duszy.
55. Jeśli duch acedii opanuje cię, nie opuszczaj swojej celi i w czasie smutku nie skłaniaj się [ku jego podszeptom]. Jeśli bowiem wytrwasz, stanie się twoje serce tak jasne, jak wtedy gdy ktoś oczyści srebro.
Tekst pochodzi z: Ewagriusz z Pontu - Pisma ascetyczne, t. 1 - seria: Źródła monastyczne t. 18, wyd. Benedyktyni, Kraków 1998. s. 285 - 297
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz